Oι δήμοι μπορούν να αναθέτουν απευθείας συμβάσεις προμηθειών και παροχής υπηρεσιών, η ετήσια συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων δεν υπερβαίνει το ποσό των 20.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ. Προκειμένου δε να διαπιστωθεί το ποσό στο οποίο ανέρχεται η ετήσια συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη μίας σύμβασης και, συνακόλουθα, η δυνατότητα απευθείας ανάθεσής της, λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ανάγκες του δήμου εντός ενός οικονομικού έτους για συγκεκριμένα αγαθά ή/και συγκεκριμένες υπηρεσίες, που, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, θεωρούνται όμοια ή ομοειδή ή που, λόγω της φύσης, του αντικειμένου ή της λειτουργικότητάς τους, εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες. Στο πλαίσιο αυτό, είναι μη νόμιμος ο επιμερισμός της συνολικής ποσότητας όμοιων ή ομοειδών αγαθών ή/και υπηρεσιών σε περισσότερες κατηγορίες και η εν συνεχεία απευθείας ανάθεσή τους με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει από την τεχνητή αυτήν κατάτμηση, διότι με τον τρόπο αυτόν επιχειρείται η αποφυγή της τήρησης της διαγωνιστικής διαδικασίας (ΚΠΕΔ στο VII Τμ. πράξη 151/2018).

Οι επίμαχες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, διότι η προμήθεια των ανταλλακτικών και η εκτέλεση των εργασιών συντήρησης και επισκευής των μηχανημάτων του τμήματος πρασίνου ανατέθηκαν απευθείας, παρά το ότι, λόγω της λειτουργικότητάς τους, εντάσσονται, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, σε παρεμφερείς κατηγορίες – γεγονός που αποδεικνύεται και από το ότι γι’ αμφότερες τις συμβάσεις ο Δήμος απευθύνθηκε στον ίδιο προμηθευτή/πάροχο υπηρεσιών- η δε προϋπολογιζόμενη δαπάνη τους, αθροιζόμενη, υπερβαίνει το ποσό των 20.000,00 ευρώ, πέραν του οποίου δεν επιτρέπεται απευθείας ανάθεση.(ΕΛ.ΣΥΝ: Κλιμάκιο Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα,Πράξη  20/19)

Δεν είναι νόμιμη η πληρωμή δαπάνης συντήρησης κτηριακών εγκαταστάσεων που δεν ανήκουν στην κυριότητά του ΝΠΔΔ ή δεν του έχει παραχωρηθεί νόμιμα η χρήση τους. Εξάλλου, σύμφωνα με την αρχή της ειδικότητας των πιστώσεων, η οποία εφαρμόζεται και στα δημοτικά ΝΠΔΔ, για να είναι νόμιμη η πληρωμή δαπάνης πρέπει να ενεργείται σε βάρος της πίστωσης που έχει προβλεφθεί ειδικά για τον συγκεκριμένο σκοπό (VII Τμ. πράξεις 72, 63/2012). Τέλος, για να είναι κανονική η δαπάνη που αφορά σε παροχή γενικών υπηρεσιών, πρέπει από την οικεία βεβαίωση καλής εκτέλεσης εργασιών, σε συνδυασμό και με τα λοιπά στοιχεία του φακέλου, να προκύπτει ποιες ακριβώς εργασίες εκτελέστηκαν και παραλαμβάνονται.

Με τα δεδομένα αυτά, η επίμαχη δαπάνη δεν είναι νόμιμη ούτε κανονική, διότι α) η χρήση του κτηρίου του δημοτικού ωδείου Δράμας παραχωρήθηκε στον Οργανισμό σε χρόνο μεταγενέστερο της εκτέλεσης των εργασιών, β) η χρήση του κτηρίου του φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους Δράμας δεν έχει παραχωρηθεί καν στον Οργανισμό, γ) οι εργασίες που αφορούν σε έλεγχο λειτουργίας και συντήρηση κλιματιστικών μονάδων έπρεπε να βαρύνουν τον ΚΑΕ 10.6264.02 («Συντήρηση και επισκευή κλιματισμού») και όχι τον ΚΑΕ 10.6261.01 («Συντήρηση κτηρίων») και δ) από την οικεία βεβαίωση καλής εκτέλεσης εργασιών και τα λοιπά στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ποιες ακριβώς εργασίες εκτελέστηκαν και παραλήφθηκαν.

Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.(ΕΛ.ΣΥΝ : Κλιμάκιο Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα ,Πράξη 18/19 ) 

Η εν λόγω σύμβαση έχει χαρακτήρα προμήθειας και δεν συνιστά σύμβαση έργου(άρθρο 2 ν. 4412/ 2016), καθόσον αντικείμενό της είναι η προμήθεια ενός στεγάστρου και η εγκατάστασή του. Εξ αυτού του λόγου άλλωστε ποσό 72.780,00 ευρώ επί του προϋπολογισμού (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.) αντιστοιχεί στην προμήθεια του μεταλλικού σκελετού, της επικάλυψης της στέγης και των φωτιστικών σωμάτων και υδρορροών και μόνο το 25% αυτού στις εργασίες θεμελίωσης, οι οποίες αφορούν στην προετοιμασία του εδάφους για τη στήριξη του στεγάστρου, είναι συνήθεις και δεν απαιτούν ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και μεθόδους ούτε εξειδικευμένο προσωπικό για τη διεκπεραίωσή τους. Επομένως ο Δήμος δεν υποχρεούνταν εν προκειμένω να τηρήσει τις διατάξεις για τις αναθέσεις των δημοσίων έργων. Νόμιμη δαπάνη.(ΕΛ.ΣΥΝ : Κλιμάκιο Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα,Πράξη 187/18)

Oι προγραμματικές συμβάσεις – στις οποίες σημειωτέον δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ν. 4412/2016 σύμφωνα με το άρθρο 12 αυτού – δεν αποτελούν κοινές εξ επαχθούς αιτίας δημόσιες συμβάσεις, ώστε να τίθεται ζήτημα διασφάλισης του υγιούς ανταγωνισμού, αλλά συνεργασία των συμβαλλομένων μερών για την επίτευξη ορισμένου αποτελέσματος που εκ του νόμου εντάσσεται μεταξύ των σκοπών που αυτά είναι επιφορτισμένα να εξυπηρετούν. Επομένως, δεν απαγορεύεται κατ’ αρχήν η δυνατότητα τροποποίησης όρων αυτών, εφόσον τούτο κρίνεται επιβεβλημένο από τα συμβαλλόμενα μέρη για την καλύτερη εκπλήρωση του συμβατικού αντικειμένου, υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι δεν παραβιάζεται η αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, μέσω της τροποποίησης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης (πρβλ. Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. 34/2018).

Με αυτά τα δεδομένα α) η τροποποίηση της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Δήμου Κ. … και της «ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ. Α.Α.Ε» παρίσταται νόμιμη, καθόσον προβλέπεται στο άρθρο 6 της αρχικής σύμβασης και δεν μεταβάλλει το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο αυτής. β) Στην Κ.Υ.Α. 23976/22.7.2016 «Παροχή οδηγιών για την κατάρτιση του προϋπολογισμού των δήμων, οικονομικού έτους 2017 – τροποποίηση της υπ’ αριθμ. 7028/2004 (Β΄ 253) απόφασης» προβλέπεται Κ.Α. εξόδων προϋπολογισμού 20/6277.02 με τίτλο «Δαπάνες συλλογής και μεταφοράς στερεών αποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών από ΦΟΔΣΑ μέσω προγραμματικών συμβάσεων (παρ. 7δ του άρθρου 24 του Ν 3613.2007)», χωρίς περαιτέρω διαχωρισμό σε ανακυκλώσιμα υλικά και στερεά απόβλητα, επομένως δεν αποτελεί πλημμέλεια της δαπάνης η ακριβής αποτύπωση του τίτλου του Κ.Α. αυτού στο χρηματικό ένταλμα. γ) Με το από 29.12.2017 Πρακτικό της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης της Σύμβασης διαπιστώνεται η καλή εκτέλεσή της για το πρώτο και δεύτερο τρίμηνο της ισχύος της (έως 23.11.2017), ενώ βεβαιώνεται ότι μπορεί να γίνει αποπληρωμή αυτής έως 31.12.2017.

Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η υπό κρίση δαπάνη είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής πρέπει να θεωρηθεί.( ΕΛ.ΣΥΝ:Κλιμάκιο Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα, Πράξη 263/18) 

Έργο κατά την έννοια του ως άνω νόμου αποτελεί ένα σύνολο εργασιών το οποίο κατατείνει στην κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, ή συντήρηση και στις κατεδαφίσεις υποδομών, ιδίως στις κατηγορίες που αναλυτικά αναφέρονται σε αυτόν, απαιτεί, λόγω της πολυπλοκότητάς του, την εφαρμογή μίας μελέτης μέσω εξειδικευμένων τεχνικών γνώσεων και προορίζεται να επιτελεί αυτό καθ’ εαυτό μία οικονομική και τεχνική λειτουργία επιφέροντας ένα άρτιο λειτουργικό αποτέλεσμα. Αντίστοιχα, οι συμβάσεις που αποβλέπουν στην εκτέλεση ενός έργου ή συγχρόνως στη μελέτη και στην εκτέλεση έργου, ή στη μελέτη και στην εκτέλεση εργασιών που αφορούν μία από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στα σχετικά Παραρτήματα του νόμου αυτού, συνιστούν «συμβάσεις δημοσίου έργου». Αντιθέτως, όταν οι αναγκαίες εργασίες είναι απλές, δηλαδή για την εκτέλεσή τους δεν απαιτούνται ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και μέθοδοι, ούτε απασχόληση εξειδικευμένου επιστημονικού ή τεχνικού προσωπικού ή χρησιμοποίηση ιδιαίτερων τεχνικών μέσων και εγκαταστάσεων, τότε πρόκειται για παροχή υπηρεσιών (πρβλ. και απόφ. 752/ 2013 VI Τμ., και Πρ. 56/2017 Ε΄ Κλιμ., 214/2017 ΚΠΕΔ στο VII Τμ. Ελ. Συν.).

O προέχων χαρακτήρας της συναφθείσας σύμβασης είναι αυτός των υπηρεσιών / εργασιών και δεν πρόκειται για σύμβαση έργου κατά τους ορισμούς του άρθρου 2 του ν. 4412/2016. Τούτο διότι οι ανατεθείσες εργασίες είναι απλές, δεν απαιτούν ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και μεθόδους, το δε εξειδικευμένο προσωπικό (δύτης) που ανέλαβε τη διεκπεραίωσή τους δεν εφάρμοσε ειδική τεχνική μελέτη, η σύνταξη και εφαρμογή της οποίας απαιτείται πριν από την εκτέλεση δημόσιου έργου. Άλλωστε την ύπαρξη σύμβασης υπηρεσιών / εργασιών καταδεικνύει εν προκειμένω και η ύπαρξη μιας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών (πρβλ. Πρ. 56/2017 Ε΄ Κλιμ.). Συνακόλουθα, η ΔΑΕΑΝ δεν υποχρεούνταν να τηρήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016 για τις απευθείας αναθέσεις των δημοσίων έργων.(ΕΛ.ΣΥΝ: Κλιμάκιο Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα, Πράξη 202/18)  

Από τις διατάξεις των άρθρων 66 του ν. 4270/2014 «Αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας (ενσωμάτωση της Οδηγίας 2011/85/ΕΕ) – δημόσιο λογιστικό και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 143/28.6.2014) και 2, 3 και 4 του π.δ. 80/2016 «Ανάληψη υποχρεώσεων από τους διατάκτες» (ΦΕΚ Α΄ 145), συνάγεται, μεταξύ άλλων, ότι, στο πλαίσιο της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών και προς αποτροπή δρομολογήσεως διαδικασιών, χωρίς βέβαιη χρηματοδότηση, που θα καθιστούσε επισφαλή την ανάληψη σχετικών συμβατικών υποχρεώσεων εκ μέρους του οικείου φορέα και πιθανή την έκθεσή του σε αποζημιωτικές αξιώσεις των αναδόχων, επιβάλλεται, πριν από την έναρξη οποιασδήποτε διαδικασίας για την ανάθεση δημοσίου έργου, κατά μείζονα δε λόγο, πριν από την υπογραφή της σχετικής σύμβασης, να έχει εξασφαλισθεί η αναγκαία πίστωση για την εκτέλεση αυτού. Η δε έλλειψη αυτής ελέγχεται από το Ελεγκτικό Συνέδριο, στο πλαίσιο της άσκησης του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας (πρβλ. ΕΣ Ολ. πρακτ. 5ης Γεν. Συν./9.2.2011, Τμ. Μείζ.- 7μελ. Σύνθ. απόφ. 2162/2011, VI Tμ. απόφ. 613/2014, Ε΄ Κλ. πράξ. 433/2014, Ζ΄ Κλ. πράξ. 100/2013, Στ΄ Κλ. πράξ. 24/2015).

Tο παρόν Τμήμα διαπιστώνει ότι η αναθέτουσα αρχή προσκόμισε τελικώς ενώπιόν του το ελλείπον στοιχείο της απόφασης ανάληψης πολυετούς δημοσιονομικής δέσμευσης με αποτέλεσμα να θεραπευθούν οι πλημμέλειες που συνιστούσαν, κατά το αρμόδιο Κλιμάκιο, διακωλυτικό λόγο σύναψης της ελεγχόμενης σύμβασης (πρβλ VI Τμ 2386/2016). Ως εκ τούτου, αυτό αποφαίνεται χάριν οικονομίας της διαδικασίας ότι αναπληρώθηκαν οι ελλείπουσες κατά το χρόνο διενέργειας της διαγωνιστικής διαδικασίας νόμιμες προϋποθέσεις , οι οποίες, άλλωστε, από το αρμόδιο Κλιμάκιο αναδείχθηκαν ως προσωρινά κωλύματα για την υπογραφή της σχετικής σύμβασης και πρέπει η σχετική αίτηση ανάκλησης να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου, ακολούθως δε να υπογραφεί η σχετική σύμβαση.

Κατά συνέπεια, η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η 449/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου και να υπογραφεί το σχέδιο σύμβασης με αντικείμενο την ανάθεση από τον Δήμο Μινώα Πεδιάδας στην εταιρεία «…. Α.Ε.» της εκτέλεσης του έργου «Δημοτικό Κτήριο Αρκαλοχωρίου».( ΕΛ.ΣΥΝ: Τμήμα VI ( ΣΤ ΔΙΑΚΟΠΩΝ ) Απόφαση 1593/18) 

ΕΛ.ΣΥΝ: Κλιμάκιο Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα ,Πράξη 16/19: «Καταβολή σε χρήμα μέσων ατομικής προστασίας σε δικαιούχους εργαζόμενους για τα έτη 2012, 2013 και 2015-Χρόνος χορήγησης»

ΕΛ.ΣΥΝ : Κλιμάκιο Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα ,Πράξη 18/19 «Δημοτικά Ν.Π.Δ.Δ :α)Δαπάνη συντήρησης κτηριακών εγκαταστάσεων που δεν ανήκουν στην κυριότητά τους ή δεν τους έχει παραχωρηθεί νόμιμα η χρήση τους β) Αρχή της ειδικότητας των πιστώσεων γ) Περιεχόμενο βεβαίωση καλής εκτέλεσης εργασιών»

ΕΛ.ΣΥΝ: Κλιμάκιο Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα,Πράξη  20/19 «Προμήθεια ανταλλακτικών και εκτέλεση των εργασιών συντήρησης και επισκευής μηχανημάτων πρασίνου»

Σε περίπτωση που η αναθέτουσα αρχή επιλέξει να μην υποδιαιρέσει το συμβατικό αντικείμενο σε τμήματα, πρέπει οι λόγοι για την επιλογή της αυτή να προκύπτουν από τα έγγραφα της σύμβασης (άρθρο 53 ν. 4412/2016). Τέτοιοι λόγοι ενδεικτικά, σύμφωνα με το προοίμιο της Οδηγίας, είναι, με την ως άνω υποδιαίρεση, τελικώς να διακινδυνεύεται η ευρύτητα της συμμετοχής και εν γένει ο ανταγωνισμός ή η εκτέλεση της σύμβασης να καθίσταται δυσχερής από τεχνικής άποψης ή ακριβή ή η ανάγκη συντονισμού των περισσότερων εργολάβων να θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την ορθή εκτέλεση της σύμβασης (βλ. Ε.Σ. VI Τμ. 608/2018, ΣΤ΄ Κλιμ. 254/2017, Ζ΄ Κλιμ. 243/2017). Η δε έλλειψη χωριστών υπό ανάθεση τμημάτων χρήζει, κατά μείζονα λόγο, αιτιολογήσεως σε περιπτώσεις συμβάσεων προμηθειών το αντικείμενο των οποίων μπορεί ευχερώς να υποδιαιρεθεί σε τμήματα, διότι περιλαμβάνει περισσότερα και απολύτως διακριτά μεταξύ τους είδη, έκαστο εκ των οποίων μπορεί να παρασχεθεί, τόσο κατά τη φύση του, όσο και με βάση τους κανόνες της αγοράς, αυτοτελώς, χωρίς να επηρεάζει την προμήθεια των λοιπών.( ΕΛ.ΣΥΝ : ΣΤ΄Κλιμάκιο ,Πράξη 171/18 )

Μη θεώρηση ΧΕ Περιφέρειας το οποίο αφορά στην καταβολή αμοιβής για την προμήθεια υλικών καθαριότητας σε εκτέλεση σύμβασης, η οποία συνήφθη κατόπιν διενέργειας συνοπτικού διαγωνισμού. Η δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι δεν αιτιολογείται από κανένα έγγραφο της σύμβασης η επιλογή της Αρχής να αναθέσει εν συνόλω (en bloc) το αντικείμενο της προμήθειας (34 είδη) και όχι κατά τμήματα, ήτοι με δυνατότητα ξεχωριστής προσφοράς ανά είδος ή ομάδα ειδών και με ανάλογη ανάλυση σε επιμέρους προϋπολογισμούς (ήτοι, ανά είδος ή ανά ομάδα ειδών).

Όμως, συνεκτιμώντας: α) τη χαμηλή αξία της σύμβασης, β) το γεγονός ότι η διάταξη του άρθρου 59 του ν. 4412/2016 δεν έχει τύχει νομολογιακής επεξεργασίας από το Ελεγκτικό Συνέδριο και γ) τους ισχυρισμούς των οργάνων της Περιφέρειας ότι όφειλαν να αναθέσουν συνολικά την επίμαχη προμήθεια, άλλως θα προέβαιναν σε παράνομη κατάτμηση αυτής, κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας) ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης της κείμενης νομοθεσίας ( ΕΛ.ΣΥΝ : Κλιμάκιο Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο IV Τμήμα,Πράξη 105/18) 

Δείτε όμοια ΕΛ.ΣΥΝ Πράξη 171/18 ΣΤ΄Κλιμάκιο

Mη νομίμως έλαβε χώρα ο αποκλεισμός των εταιρειών «… Α.Τ.Ε.» και «Α…. Α.Τ.Ε.» από τη συνέχεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, με την εσφαλμένη αιτιολογία ότι αυτές δεν είχαν προσκομίσει πρακτικό του διοικητικού συμβουλίου τους περί εξουσιοδότησης εκπροσώπου για την υποβολή προσφοράς στον ελεγχόμενο διαγωνισμό, δεδομένου ότι η διάταξη του άρθρου 23.8 της οικείας διακήρυξης – κατ’ εσφαλμένη ερμηνεία της οποίας η αναθέτουσα αρχή προέβη στον ως άνω αποκλεισμό – προβλέπει ρητώς ότι η προσκόμιση του επίμαχου πρακτικού εκπροσώπησης ζητείται κατά το μεταγενέστερο στάδιο ελέγχου της νομιμοποίησης του προσωρινού αναδόχου, στο πλαίσιο ελέγχου των δικαιολογητικών κατακύρωσης αυτού. Ούτε από την ως άνω διακήρυξη ούτε από άλλη διάταξη ιδρύεται υποχρέωση του διαγωνιζόμενου να προσκομίσει το εν λόγω αποδεικτικό νομιμοποίησης (πρακτικό εκπροσώπησης) κατά το χρόνο υποβολής της προσφοράς του, αντιθέτως δε, σύμφωνα με τη ρητή διάταξη του άρθρου 24 της οικείας διακήρυξης, κατά την υποβολή της προσφοράς κατατίθεται φάκελος του διαγωνιζόμενου, που περιλαμβάνει μόνον τον υποφάκελο με τα αποκλειστικώς ζητούμενα δικαιολογητικά συμμετοχής, δηλαδή το Τ.Ε.Υ.Δ. και την εγγύηση συμμετοχής, και τον υποφάκελο με το έντυπο οικονομικής προσφοράς.

Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης του έργου του Δήμου … «Συντήρηση οδικού δικτύου έτους 2016-2017 της Δημοτικής Ενότητας Γέρακα Δήμου …».( ΕΛ.ΣΥΝ: Ε΄Κλιμάκιο ,Πράξη 179/18)